Dış Kaynaklı Proje Süreçleri Yönetim Sistemi
Efe güney M. (Yürütücü), Ecemiş kılıç S. , Say N., Kutlu gürsel M. , Kaya G. , Atay kaya İ.
Şehir planlama bir bilim alanı ve meslek alanı olarak ölçek hiyerarşisi temellidir. Planlara ilişkin mevzuat ve planların hazırlanma ve onay aşamaları bu temele uygun yürütülmeye çalışılmaktadır. Ancak nüfus öngörüleri ve planda alınan mekânsal kararlar nüfusu sadece kadın ve erkek olarak kabul etmekte ve dezavantajlı gruplar, plan öngörülerinde geri planda kalmaktadır. Bir başka deyişle kesişimsellikler (yaşlı-engelli-kadın olma, çocuk-kadın-yaşlı olma vb) gözetilmeden projeksiyonlar yapılmaktadır. Dolayısıyla herkesin niteliksel özelliklerini içeren plan kararları alın(a)mamaktadır. Bu soruna ek olarak mekânsal kararlar toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı değildir. Bu noktada nüfusun yarısını oluşturan kadınlar görmezden gelinerek toplumsal cinsiyet rollerini pekiştiren mekânlar ortaya çıkmaktadır. Kesişimsellikler de gözetilmediğinden %49’u kadın, %51’ erkek olan çocuklar; %56’sı kadın, %44’ü erkek olan yaşlılar; %43’ü kadın ve %57’si, erkek olan engelliler plan kararlarında yok sayılmaktadır. Ek olarak bu gruplar arasındaki diğer kesişimselliklere dayalı bir planlama anlayışı yoktur (örneğin Türkiye’deki yaşlı nüfusunun %38’inin yaşlı-kadın-engelli olması gibi). Bu nedenle proje, Cumhuriyet’in 100. Yılında Türkiye’deki planlama sisteminin önemli bir eksikliğini çözmeye çalışarak toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı ve dezavantajlı grupları gözeten şehir planlama yönergesi oluşturmayı amaçlamaktadır. Konuya ilişkin ilk yönerge olması projenin özgün değerini oluşturmaktadır.
Projede beş aşamalı bir yöntem izlenecektir. İlk aşamada başarılı örnekler (politikalar, uygulamalar vb.) ve uluslararası kurumlar tarafından geliştirilen strateji belgeleri incelenerek toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı ve dezavantajlı grupları gözeten eşitlik unsurları belirlenecektir. İkinci aşamada, mevzuat ortaklaşan ve farklılaşan özelliklerine göre sınıflandırılacak ve ilk aşamada belirlenen ağırlıklandırılmış unsurlara göre planlar için ölçekler ve hiyerarşileri kapsamında öneri başlıklar tanımlanacaktır. Üçüncü aşamada, kurumsal yapı ortaklaşan ve farklılaşan konularına göre sınıflandırılacak ve seçilen kurumlarda yapılan görüşmelerden elde edilen veriler de dikkate alınarak toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlayacak ve dezavantajlı grupları gözetecek örgütlenme şeması önerilecektir. Dördüncü aşamada dünyada şehir planlama eğitimi veren başarılı üniversitelerin (THE, QS sıralaması dikkate alınarak) müfredatı toplumsal cinsiyet eşitliği ve dezavantajlı gruplar kapsamında incelenecek ve Türkiye’deki şehir planlama eğitimine öneriler geliştirilecektir. Beşinci aşamada, toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı ve dezavantajlı grupları gözeten şehir planlama yönergesi hazırlanacak ve sivil toplum örgütlerini de içerecek biçimde örgütlenme şeması oluşturulacaktır.
Proje yönetiminde süre 24 ay olarak belirlenmiştir. Ekip, 1 yürütücü, 7 araştırmacı (mevzuata yönelik önerilerde destek olacak bir idare hukukçusu; dezavantajlı grupların ihtiyaçlarının belirlenmesinde katkı verecek bir sosyolog, mekânsal kararların şehir planlama kapsamında tartışılmasına destek verecek bir peyzaj mimarı ve konularında uzman dört şehir plancısı) ve 6 bursiyerden (4 lisans, 2 lisansüstü öğrenci) oluşmaktadır. Beş iş paketi ile tanımlanan projede, görüşmeler ve analizler tüm ekip; değerlendirmeler ve sonuç ürünler ise yürütücü ve araştırmacılar tarafından gerçekleştirilecektir.
Projenin yaygın etkiye ulaşması için toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı ve dezavantajlı grupları gözeten yönergenin süreç ve sonucunun anlatıldığı uluslararası ulusal düzlemde yayınların hazırlanması, yüksek lisans tez konularının belirlenmesi ve toplantı ve çalıştay düzenlenmesi planlanmıştır.
Proje, 12. Kalkınma Planının 3.3. Nitelikli İnsan, Güçlü Aile, Sağlıklı Toplum ana başlığının “Eğitim”, “İstihdam ve Çalışma Hayatı”, “Aile”, “Kadın”, “Çocuk”, “Gençlik”, “Engelli Hizmetleri”, “Sosyal Hizmetler, Sosyal Yardımlar ve Yoksullukla Mücadele” ve “Nüfus ve Yaşlanma” alt başlıklarında; 3.4. Afetlere Dirençli Yaşam Alanları, Sürdürülebilir Çevre ana başlığının “Şehirleşme”, “Kentsel Altyapı” ve “Bölgesel Gelişme” alt başlıklarında; 3.5. Adaleti Esas Alan Demokratik İyi Yönetişim ana başlığının “Adalet Hizmetleri”, “Sivil Toplum”, “Yerel Yönetimler” ve “Çok Taraflı Kalkınma İşbirliği” alt başlıklarında verilen hedeflerle ilişkilidir.